ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, (ਦੀਪਕ ਗਰਗ – ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਵੰਡ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਸਰਹੱਦ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਦੋਵਾਂ ਦੋਸਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸਗੋਂ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਖ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਲੋਕ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਲਾਂਘੇ ‘ਤੇ ਮਿਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕੋ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਿਲਣ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਆ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਇੱਕ ਖਬਰ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਤੋਂ ਆਈ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ 75 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਵਿਛੋੜੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਮਿਲੇ ਹਨ।
ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਦੋ ਵੱਖ ਹੋਏ ਭੈਣਾਂ-ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਮਿਲਣ ਦਾ ਗਵਾਹ ਬਣਿਆ। ਕਈ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਜਦੋਂ ਵਿਛੜੇ ਭੈਣ-ਭਰਾ 75 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਅੱਖਾਂ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਹੰਝੂਆਂ ਨਾਲ ਭਰ ਆਈਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇਖ ਕੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵੀ ਨਮ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਫੈਸਲਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਧੀ ਨਾਲ ਰਹਿ ਗਈ। ਬਚਪਨ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਜਦੋਂ ਦੋਵੇਂ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਮਿਲੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤੇ ਦੁਖਾਂਤ ਦਾ ਗਮ ਦੇਖ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ।
ਜਲੰਧਰ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕਾਫੀ ਬੁੱਢਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਵ੍ਹੀਲਚੇਅਰ ‘ਤੇ ਹੈ। ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਇਕ ਹੋਰ ਭੈਣ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੈ। ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਵਿਛੜ ਗਏ। ਅਮਰਜੀਤ ਇਕ ਹੋਰ ਭੈਣ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਆਇਆ ਸੀ ਜਦਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਇਕ ਧੀ ਨਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਮਾਂ-ਧੀ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਆਪਣੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਤੀਤ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਅਮਰਜੀਤ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਗੋਦ ਲਿਆ ਸੀ। ਵ੍ਹੀਲਚੇਅਰ ‘ਤੇ ਸਵਾਰ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਦੇ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਥਿਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਕੁਲਸੂਮ ਅਖਤਰ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ, ਜਦੋਂ ਦੋਵੇਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਚ ਵਹਿ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਬੰਧ ਦੇਖ ਕੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਮ ਹੋ ਗਈਆਂ।
ਜਿਉਂ ਹੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਟਾਰੀ-ਵਾਹਗਾ ਮੋੜ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਤਾਂ 65 ਸਾਲਾ ਕੁਲਸੂਮ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਜਜ਼ਬਾਤ ‘ਤੇ ਕਾਬੂ ਨਾ ਰੱਖ ਸਕੀ। ਦੋਵੇਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਗੱਲੇ ਲੱਗ ਕੇ ਰੋਂਦੇ ਰਹੇ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦ ਅਹਿਮਦ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਫੈਸਲਾਬਾਦ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਈ ਸੀ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਮੀਡੀਆ ਮੁਤਾਬਕ ਕੁਲਸੂਮ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ 1947 ‘ਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਕੁਲਸੂਮ ਦਾ ਇੱਕ ਭਰਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਭੈਣ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿ ਗਈ ਸੀ। ਕੁਲਸੂਮ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਗੁਆਚੇ ਹੋਏ ਭਰਾ ਅਤੇ ਭੈਣ ਬਾਰੇ ਸੁਣਦੀ ਸੀ। ਕੁਲਸੂਮ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਜਦੋਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਗੁੰਮ ਹੋਏ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਰੋਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।
ਕੁਲਸੂਮ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕਦੇ ਆਪਣੇ ਵਿਛੜੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਸਕੇਗੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਉਮੀਦ ਉਦੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇੱਕ ਜਾਣਕਾਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਕੁਲਸੂਮ ਜਿਸ ਦੀ ਉਮਰ ਕਰੀਬ 65 ਸਾਲ ਹੈ, ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਉਹ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਾਤਾ ਦੀ ਸਲਾਹ ਅਨੁਸਾਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਸਰਦਾਰ ਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਪਰਤ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡ ਪੜਾਵਾਂ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਥੇ ਪਤਾ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਬੇਟਾ ਤਾਂ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਬੇਟੀ ਹੁਣ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ‘ਚ ਨਹੀਂ ਰਹੀ। ਕੁਲਸੂਮ ਦੇ ਭਰਾ ਨੂੰ 1947 ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਗੋਦ ਲਿਆ ਅਤੇ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਣ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਭਰਾ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲੀ ਤਾਂ ਕੁਲਸੂਮ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ। ਪਹਿਲਾਂ ਨੰਬਰ ਟਰੇਸ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਵਟਸਐਪ ਮੈਸੇਜ ਭੇਜ ਕੇ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ।
ਬਜ਼ੁਰਗ ਕੁਲਸੂਮ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਪਹੁੰਚੀ। ਉਹ ਪਿੱਠ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਦਰਦ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਹ ਫੈਸਲਾਬਾਦ ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚੀ। ਜਦਕਿ ਭਰਾ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵ੍ਹੀਲ ਚੇਅਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਹ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਅਸਲ ਮਾਪੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਹਨ। ਕੁਲਸੂਮ ਅਮਰਜੀਤ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਬਾਕੀ ਮੈਂਬਰਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਭਰਾ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਚੋਂ ਇਕ ਜਰਮਨੀ ‘ਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਹੁਣ ਉਹ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਦੋਵੇਂ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਣ ਲਈ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਗੁਲਾਮ ਅੱਬਾਸ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਸ਼ੇਅਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਕੁਲਸੂਮ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ਦੋਵੇਂ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ 75 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਦੋਵੇਂ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਹੰਝੂ ਨਾ ਰੋਕ ਸਕੇ। ਦੋਵੇਂ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੁੱਢੇ ਹੋ ਗਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ।