ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ – ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਪੰਥਕ ਆਗੂ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਜੱਥੇਦਾਰ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੀਵਨ ਉੱਤੇ ਅੱਜ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਵਿਮੋਚਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਕੇਂਦਰੀ ਘਟਗਿਣਤੀ ਮਾਮਲੀਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਮੁਖਤਾਰ ਅੱਬਾਸ ਨਕਵੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਅਜੀਤ ਅਤੇ ਹਰਬੰਸ ਕੌਰ ਸੱਗੂ ਹਨ। ਇਹਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਕ, ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਸ਼ਖਸਿਤਾਂ ਨੇ ਜੱਥੇਦਾਰ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਅਨੁਭਵ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ।
ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਪਟਨਾ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਰਨਾ ਨੇ ਬੜੀ ਬੇਬਾਕੀ ਨਾਲ ਬੋਲਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਹੀਂ ਦਰਜਨਾਂ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅੱਜ ਲੋੜ ਹੈਂ। ਜੱਥੇਦਾਰ ਜੀ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਨਬਜ ਪਛਾਣਦੇ ਸਨ। ਜੋ ਕੰਮ ਸਕੂਲਾਂ/ਕਾਲਜਾਂ ਲਈ ਉਹ ਕਰ ਗਏ, ਉਸ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਦਾਈ ਜਲਦੀ ਹੋ ਗਈ। ਸਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖੱਟੇ-ਮਿੱਠੇ ਸੰਬੰਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜਦੋਂ ਲੰਗਰ ਤੋਂ ਪੱਤਲ ਹਟਾਕੇ ਸਟੀਲ ਦੀ ਥਾਲੀ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਜਦੋਂ ਗੱਲ ਆਈ ਤਾਂ ਜੱਥੇਦਾਰ ਜੀ ਵਲੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਦੀ ਥਾਲੀ ਕੌਣ ਦੇਂਗਾ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਕਿਹਾ ਤ੍ਰਿਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਸਰਨਾ। ਇਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੂਬੀ ਸੀ ਕਿ ਕੌਮ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਿਆਸਤ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਆਉਣ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।
ਸਰਨਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਤ੍ਰਿਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਤਾਂ ਜੱਥੇਦਾਰ ਜੀ ਨੇ ਆਪ ਸਾਡੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਕਰ ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਾਠ ਅਤੇ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ। ਪਰ ਅਜਕਲ ਅਜੋਕੇ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ 5 ਪਊੜੀ ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਾਠ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਬਾਦਲਾਂ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਕੇ ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਥੋਪਿਆ ਹੈ,ਜਿਨ੍ਹੇ ਕੌਮ ਦੇ ਭਰੋਸਾ ਹੀ ਦਾਅ ਉੱਤੇ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਰਨਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੱਥੇਦਾਰ ਜੀ ਨੇ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਬਾਣੇ ਉੱਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕੋਈ ਚੋਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ, ਪੰਥ ਨੂੰ ਵੇਚਿਆ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਲਈ ਅੱਜ ਸਾਨੂੰ ਦਰਜਨਾਂ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਸਰਨਾ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਜੱਥੇਦਾਰ ਜੀ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਵੀ ਦਿੱਤੀ।
ਨਕਵੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੱਥੇਦਾਰ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਅਲਖ ਜਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਮਹਾਨ ਸ਼ਖਸਿਅਤ ਸਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਲਈ ਚੰਗੇਰੇ ਕੰਮ ਕੀਤੇ। ਸਾਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਸੰਭਵ ਨੂੰ ਸੰਭਵ ਕਰ ਵਖਾਇਆ ਹੈ। ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੁੱਤ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀਕੇ ਨੇ ਵੀ ਉਸ ਸਮਾਜਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਬੱਚੀਆਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਵਜੀਫਾ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ ਚੰਗੇਰੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸਨ। ਦਿੱਲੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਕੁਲਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜੱਥੇਦਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਅਨੁਭਵ ਸਾਂਝੇ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬਾਬਾ ਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜੱਥੇਦਾਰ ਜੀ ਦੇ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜੱਥੇਦਾਰ ਜੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨੀ ਸੋਨਾ ਰੁਪੀ ਜਮੀਨਾਂ ਸਾਨੂੰ ਦੇ ਗਏ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘੜਦੇ-ਘੜਦੇ ਅਸੀ ਥੱਕ ਗਏ ਹਾਂ।
ਜੀਕੇ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਗਿਨਵਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕਰ ਰੱਖਣਾ,ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਹੈ। ਜੱਥੇਦਾਰ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਵਲੋਂ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਆਏ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਕੋਹਲੀ ਨੇ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿਧਾਨਸਭਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਸਪੀਕਰ ਯੋਗਾਨੰਦ ਸ਼ਾਸਤਰੀ, ਮੇਜਰ ਜਨਰਲ ਏਮਏਸ ਚੱਢਾ,ਸਵਰਣ ਸਿੰਘ ਭੰਡਾਰੀ, ਭੂਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਚੱਢਾ, ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਕੱਕੜ ਸਣੇ ਪਤਵੰਤੇ ਸੱਜਣ ਮੌਜੂਦ ਸਨ।