ਅਜਾਦੀ ਤਾਂ ਅਜਾਦੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਦਾ ਸਭ ਲਈ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਮਤਲਵ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਗੁਲਾਮੀ ਤਾਂ ਗੁਲਾਮੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਹ ਭਾਵੇਂ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਦੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਤਨ ਸਮੇ ਤੋਂ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਮਾਨ ਸ਼ਾਸ਼ਕਾਂ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ ਹੋਵੇ। ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਤੋਂ ਅਜਾਦੀ ਦੀ ਗਲ ਕਰਦੇ ਭਾਰਤੀ ਸਵਰਣ ਸਮਾਜ ਦੇ ਮੂੰਹ ਦਾ ਸਵਾਦ ਦਾ ਮਜੇਦਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਮੂਲ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਹਜਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਉਹਨਾ ਦੇ ਹੋ ਰਹੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਤੋਂ ਅਜਾਦੀ ਦੀ ਮੰਗ ਦੀ ਗਲ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਉਸੇ ਮੂੰਹ ਦਾ ਅਜਾਦੀ ਦਾ ਨਾਂ ਲੈਂਦੇ ਹੀ ਕੜਵਾ ਜਿਹਾ ਲਗਣ ਲਗਿਆ ਦਾਪਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਦਸ ਰਹੇ ਹਨ। ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਅਤੇ ਜਾਤੀਗਤ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਕੇ ਜਦੋਂ ਦਲਿਤ ਸਮਾਜ ਨੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦਾ ਕੋਸ਼ਿਸ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਪਾਰਤਨ ਭਾਰਤੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਉਸ ਦਾ ਘੋਰ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਅਜਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ।
ਨਿਜ਼ਾਮ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਟੈਕਸਾਂ ਅਤੇ ਜੁਲਮਾਂ ਤੋਂ ਜੰਤਾ ਤ੍ਰਾਹ ਤ੍ਰਾਹ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ, ਵਿਆਹ ਅਤੇ ਪਰਵਾਰ ਵਿਚ ਮੌਤ ਲਈ ਡੋਰਾ ਨੂੰ ਟੈਕਸ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਹਰ ਕਾਰੀਗਰ, ਕਾਰੀਗਰ, ਵਪਾਰੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਟੈਕਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਅਦਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਜਣੇਪੇ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਹੀ ਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਨਹੀਂ ਪਿਆ ਸਕਦੀਆਂ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਡੋਰਾ ਲੰਘਦਾ ਸੀ, ਉਹਨਾ ਨੂੰ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਢਕਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ; ਉਹਨਾ ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਉਹਨਾ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਤੇ ਬੈਠਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਕਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ ”ਮੈਂ ਤੁਹਾਡਾ ਗੁਲਾਮ ਹਾਂ, ਤੁਸੀ ਮੇਰੇ ਮਾਲਕ ਹੋ) ਜੇ ਕੋਈ ਡੋਰਾ ਨੂੰ ਨਾਰਾਜ਼ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਸਾੜ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਆਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਡੋਰੇ ਦੀ ਜ਼ੁਲਮ ਬਹੁਤ ਵਧ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਾਲਾਤ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਉਹ ਸੋਚਦੇ ਸਨ, ਕਿ ਚੁੱਪ ਚਾਪ ਮਰਨ ਨਾਲੋ ਲੜਦਿਆਂ ਮਰਨਾ ਸਹੀ ਸੀ।
ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਦੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਗਾਵਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਔਰਤ ਨੇਤਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਤਤਕਾਲੀਨ ਨਿਜ਼ਾਮ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਹਥਿਆਰ ਚੁੱਕੇ। ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਦੇ ਵਿਦਰੋਹ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿਜ਼ਾਮ ਦੀ ਫੌਜ ਅਤੇ ਸਾਮੰਤਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਨੂੰ ਵਹਿਸ਼ੀ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਜਗੀਰਦਾਰੀ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਨਾਲ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਾਸ਼ਾਹੀ ਭਾਰਤੀਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਗੋਰਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਅੱਗੇ ਸੀ। ਅਗਰ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸ਼ਕ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਨੂੰ 10-15% ਟੈਕਸ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ 40-50 % ਵਸੂਲ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦਾ ਨਿਜ਼ਾਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗੋਰੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜੁਲਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਅੱਗੇ ਸੀ ਜਿਹੜਾ ਲਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਆਤੰਕ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਹਿੰਸਾ ਕਈ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਰਾਜ ਦੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਸੌਖੀਆ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੀਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਕੁਝ ਔਰਤਾਂ ਬਹਾਦਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਤੇ ਨਿਜ਼ਾਮ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਅੱਗੇ ਵੀ ਆਈਆਂ। ਭਾਰਤੀ ਦਲਿਤ ਔਰਤ ਗੁਲਾਮਾਂ ਦੇ ਗੁਲਾਮਾਂ ਦੀ ਗੁਲਾਮ ਸਭ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਗੁਲਾਮੀ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਸੀ। ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਦੀ ਦਲਿਤ ਔਰਤ ਜੋ ਸਭ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਪੜਤਾੜਿਤ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ਉਹਨਾ ਵਿੱਚੋਂ ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਇੱਕ ਸੀ। ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਇਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਔਰਤ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਦੇ ਅਜਾਦੀ ਦੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਔਰਤ ਦੀ ਅਜਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਹਿਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਤਭੂਮੀ ਲਈ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਅਤੇ ਹਾਕਮ ਜਮਾਤ ਦੇ ਦਬਦਬੇ ਥੱਲੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉੱਠਣ ਲਈ ਇੱਕ ਮੰਚ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਦੇ ਜਾਗੀਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਸਰਬੋਤਮਤਾ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀਆਂ ਔਰਤ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਤਭੂਮੀ ਅਤੇ ਸਵੈਮਾਣ ਲਈ ਲੜਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਰਹੀ।
ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਦਲਿਤ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਜਿਸਦੀ ਜਾਤੀ ਰਾਜਕਾ ਸੀ। ਉਹ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚਕਾਲੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਬਹਾਦਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ ਔਰਤ ਦਾ ਜਨਮ 10 ਸਤੰਬਰ, 1919 ਨੂੰ ਵਾਰੰਗਲ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਪੁਰਮ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਰੋਟੀ ਰੋਜੀ ਸਿਰਫ ਜਾਤੀਗਤ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਂਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕਰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਕਿੱਤੇ, ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਦੇ ਕੰਮ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਜਾਗੀਰਦਾਰਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਧੋ ਕੇ ਉਹਨਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਸਦੀ ਜਾਤੀ ਉਹਨਾ ਦੇ ਕੰਮ ਕਾਰਨ ਹੀ ਧੋਬੀ ਵਜੋਂ ਉਸ ਦਾ ਉਪਨਾਮ ਬਣ ਗਈ। ਉਸ ਜਾਤੀ ਦਾ ਵੀ ਗੁਲਾਮੀ ਦਾ ਲੰਮਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਜਾਗੀਰਦਾਰੀ ਦੇ ਜੁਲਮ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਦਾ ਵਿਆਹ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਚਿਤਾਲਾ ਨਰਸਈਆ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੰਜ ਬੱਚੇ ਸਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਜੋੜਾ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਪਛੜੇ ਹੋਏ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ ਰੋਟੀ ਲਈ ਜਾਤੀਗਤ ਕਿੱਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਖਾਸ ਕਮਾਈ ਲਹੀਂ ਸੀ। ਇਲੰਮਾ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਜਾਗੀਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰ ਗੁਲਾਮੀ ਤੋਂ ਅਜਾਦ ਹੋਣ ਲਈ ਦ੍ਰਿੜ ਵੀ ਸੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਛੱਡਕੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਮਾਲਕਨ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਰੋਟੀ ਕਮਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣਾ ਪਿਆ। ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਝਲਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਜਾਗੀਰਦਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਏਕਾਅਧਿਕਾਰਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬਹੁਜਨ ਔਰਤ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ।
ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਕੇਵਲ ਜਾਗੀਰਦਾਰੀ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਲਕਿ ਇਹ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲਿੰਗ-ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਔਰਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਪਮਾਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉਠਾਏ ਜਿਹੜੀਆਂ ਡੋਰਾ ਉਸ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰ ਕੇ ਨੀਵੀਂ ਜਾਤੀ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਘਟੀਆ ਹੋਣ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾਉਂਦੀਆਂ ਸਨ ਉਸਨੇ ਜਾਤੀ ਅਤੇ ਜਮਾਤ ਦੀ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅਵਾਜ ਉਠਾਉਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਰਬੋਤਮਤਾ ‘ਤੇ ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਨਾ ਕੇਵਲ ਸਮਾਜਿਕ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਦਾ ਔਰਤ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਵਿਰੁਧ ਅਵਾਜ ਉਠਾਈ, ਉਸਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਬਰਾਬਰੀ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕੀਤੀ। ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਉਤੇ ਨਾਰੀ ਦਾ ਨਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਵਜੋਂ ਨਾਰੀਵਾਦ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਿਚਾਰਨਾ ਸਹੀ ਰਹੇਗਾ।
ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਆਪਣੇ ਸਮਾਜ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਲੜਦੀ ਰਹੀ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਵੀ ਲੜਾਈ ਲੜੀ। ਉਸ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਜਾਗੀਰਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ, ਬਲਕਿ ਉਹ ਮਰਦਾ ਦੀ ਔਰਤਾ ਉਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਖੜੀ ਹੋਈ ਉਹ ਸਵਰਣ ਜਾਗੀਰਦਾਰੀ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਹਥਿਆਰ ਉਠਾਕੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਜਥੇਬੰਦ ਕਰਕੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਹਨਾਂ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਖੋਹਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਕੁਝ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ, ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਜਾਗੀਰਦਾਰਾਂ ਨੇ ਦਲਿਤਾ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਕੋਲੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਖੋਹਕੇ ਜਮੀਨਾਂ ਉਤੇ ਆਪਣਾ ਏਕਾਅਧਿਕਾਰ ਕਰਨ ਸੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਦਲਿਤ ਅਤੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਖੋਹ ਲਈਆਂ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣਕਾਰਾਂ ਵਿਰੁਧ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਖ਼ੂਨ-ਖ਼ਰਾਬਾ, ਸਮੂਹਿਕ ਬਲਾਤਕਾਰ, ਜਿਨਸੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਗਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਆਮ ਸੀ।
ਪਰ ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਇਕ ਜਾਗੀਰਦਾਰ ਕੰਡਾਲਾ ਰਾਓ ਤੋਂ ਲੀਜ਼ ‘ਤੇ 40 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਲੈਣ ਲਈ ਦ੍ਰਿੜ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਜਾਗੀਰਦਾਰ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨਿਜ਼ਾਮ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਸਦਮੇ ਵਰਗਾ ਸੀ। ਉਹਨਾ ਇਹ ਇੱਕ ਅਪਮਾਨ ਵਜੋਂ ਲਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਦਲਿਤ ਔਰਤ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਛੱਡਕੇ ਜ਼ਮੀਨ ਉਤੇ ਫ਼ਸਲਾ ਉਗਾਉਂਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰੇ, ਜਿਸ ਦਾ ਕੰਮ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਧੋ ਕੇ ਸੇਵਾ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਪਟਵਾਰੀ ਵੀਰਮਨੀ ਸ਼ੇਸਾਗਿਰੀ ਨੇ ਇਲੰਮਾ ਨੂੰ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਕੰਮ ਛੱਡਣ ਲਈ ਅਤੇ ਜਾਤੀਗਤ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਗੁਲਾਮੀ ਦਾ ਇਕ ਰੂਪ ਹੈ। ਪਰ ਉਸਨੇ ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇਲੰਮਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਂਧਰਾ ਮਹਾਂਸਭਾ (ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਰਾਜ ਦੀ ਇਕ ਸੰਗਠਨ ਸੀਪੀਆਈ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤਾ ਸੀ) ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਰਣਨੀਤੀ ਤੋਂ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਜਾਗੀਰਦਾਰ ਕਿਸ ਰਣਨੀਤੀ ਨਾਲ ਆਉਣਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਹਮਲੇ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਫਸਲ ਨੂੰ ਵੱਢਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੜੱਪਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਇਹ ਮੇਰੀ ਜਮੀਨ ਹੈ। ਇਹ ਮੇਰੀ ਫਸਲ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਫਸਲ ਨੂੰ ਖੋਹਣ ਵਾਲਾ ਇਹ ਕੌਣ ਹੈ? ਇਹ ਸਿਰਫ ਤਾਂ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਮਰ ਜਾਵਾਂ।” ਇਕ ਔਰਤ ਨੇ ਉਹ ਵੀ ਦਲਿਤ ਔਰਤ ਨੇ ਬਹੁਤ ਬਹਾਦਰੀ ਭਰੀ ਹਰਕਤ ਕੀਤੀ, ਇਸ ਗਲ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਮੰਤਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੁਖੀ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਜਾਣਦਿਆਂ ਕਿ ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ, ਵਿਸਨੂਰ ਦੇਸ਼ਮੁਖ (ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਰਾਜ ਵਿਚ ਇਕ ਖ਼ਾਸ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ ਜੋ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਟੈਕਸ ਦੇ ਇਕ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ ਜੋ ਇਕ ਡੋਰਾ ਵੀ ਹੈ) ਰਾਮਚੰਦਰ ਰੈਡੀ ਨੇ ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿਰੁੱਧ ਝੂਠਾ ਕੇਸ ਦਾਇਰ ਕੀਤਾ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਗਿਰਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ।
ਭਾਰਤ ਦਲਿਤ ਸਮਾਜ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਰਿਣੀ ਰਹੇਗਾ ਕਿ ਉਹਨਾ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਸਭ ਭਾਰਤੀ ਲਈ ਬਰਾਬਰ ਬਣਾ ਦਿਤੀ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦੀ ਸਮਾਜ ਦਾ ਇਨਸਾਫ ਮਾਨਵਤਾ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰੀ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਇਨਸਾਫ ਜਾਤੀ ਦੇਖਕੇ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉੱਚ ਜਾਤੀਆਂ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਰਿਆਇਤਾਂ ਅਤੇ ਸਜਾਵਾਂ ਘੱਟ, ਨੀਵੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਰਿਆਇਤਾਂ ਅਤੇ ਸਜਾਵਾਂ ਵੱਧ ਦਾ ਪ੍ਰਾਵਧਾਨ ਸੀ। ਇਲੰਮਾ ਦੇਸ਼ਮੁਖ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਅੱਤਿਆਚਾਰੀ ਹਰਕਤ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਲੈਕੇ ਗਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫੈਸਲਾ ਉਸਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਆਇਆ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਇਲੰਮਾ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਰਗਿਆਂ ਨੂੰ ਇਲੰਮਾ ਦੀ ਜਮੀਨ ਤੋਂ ਸਾਰੀ ਫਸਲ ਕਟਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ। ਪਰ ਇਲੰਮਾ ਨੇ ਆਂਧਰਾ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਫਸਲ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੱਟ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲੁਕਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਜ਼ਮੀਨ ਉਸ ਦੇ ਨਾਮ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਈ ਸੀ।
ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਤੋ ਅਜਾਦੀ ਦੀ ਗਲ ਕਰਦੇ ਅੱਜ ਤਕ ਵੀ ਆਪਣੇ ਗਲੇ ਤਰ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਬਹੁਤ ਜਾਲਮ ਸਨ। ਲੇਕਿਨ ਜਿੰਨਾ ਜੁਲਮ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਉਤੇ ਭਾਰਤ ਹਿੰਦੂ ਆਰੀਆ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਕੀਤਾ ਉਹ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਨਾਲੋ 100 ਗੁਣਾਂ ਵੱਧ ਸੀ, ਜੁਲਮਾਂ ਦੀ ਇਹ ਲੰਮੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਇਲੰਮਾ ਦੇ ਪ੍ਰਿਵਾਰ ਉੱਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਦਮਨ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਦੇਸ਼ਮੁਖ ਉਸ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਬਰਬਾਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਉਸਦੇ ਘਰ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਪਟਵਾਰੀ ਦੇ ਨੌਕਰਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ‘ਤੇ ਸਰੀਰਕ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਧੀ ਨਾਲ ਸਮੂਹਿਕ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਸਭ ਦੀ ਪਿੱਠ ਉਤੇ ਨਿਜ਼ਾਮ ਸਰਕਾਰ ਖੜੀ ਸੀ। ਇਹ ਸਭ ਰਾਜ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਨਿਜਾਮ ਰਾਜ ਮੁੱਢ ਤੋਂ ਹੀ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਦਾ ਆਇਆ ਸੀ।
ਚੱਕਲੀ ਇਲੰਮਾ ਨੇ ਉਸ ਡੋਰਾ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣਾ ਗੁੱਸਾ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਲੱਠ ਚੁੱਕਿਆ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਪਟਵਾਰੀ ਦੇ ਘਰ ਨੂੰ ਢਹਿ ਢੇਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸੇ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਮੱਕੀ ਦਾ ਖੇਤ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਕੇ, ਉਸਨੇ ਸ਼ੋਸ਼ਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਬਹੁਜਨ ਔਰਤ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਹ ਗੁਲਾਮੀ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਲੰਮਾ ਦੀ ਪੂਰੀ ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਅੰਗਰੇਜੀ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਵਸਥਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸ਼ਟ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਉਹ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰਾਂ, ਸਾਮੰਤਾਂ,ਜਾਤੀਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਦੇ ਜਮੀਨੀ ਸੰਘਰਸ਼ਾ ਨੂੰ ਜਿੱਤਦੇ ਹੋਏ ਰਾਜ ਦੇ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ਸਲਾਂ ਅਤੇ ਜਮੀਨਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਉਸਾਰੂ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਗੁਲਾਮੀ ਵਿਰੋਧੀ ਲੜਾਈ ਕਰ ਇਨਸਾਫ਼ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ‘ਤੇ ਡੋਰਾ ਦੁਆਰਾ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਉਹ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਦੇ 1946-51 ਦੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਗਾਵਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਨੇਤਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਤਤਕਾਲੀਨ ਨਿਜ਼ਾਮ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਹਥਿਆਰ ਚੁੱਕੇ। ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਦੇ ਵਿਦਰੋਹ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿਜ਼ਾਮ ਦੀ ਫੌਜ ਅਤੇ ਸਾਮੰਤਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਦਕਿ ਅਜੇ ਵੀ ਜਿਨਸੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣ ਦੀਆਂ ਧਮਕੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਗਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਕੌਮ ਹੋਣ ਦਾ ਜ਼ਜਬਾ ਭਰਨ ਵਾਲੀ, ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਦਾ 10 ਸਤੰਬਰ, 1985 ਨੂੰ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਭਾਰਤ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰਖੇਗਾ।
ਯੂਥ ਐਡਵਾਂਸਮੈਂਟ, ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿਭਾਗ, ਜਿਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਮੰਤਵ ਲਈ 6 ਲੱਖ ਡਾਲਰ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕੀਤੇ ਸਨ, ਨੇ ਹੁਣ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਰਾਜਕਾ ਸੇਵਾ ਸੰਗਮ (ਟੀਆਰਐਸਐਸ), ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਨੂੰ ਇਕ ਛੋਟੀ ਫਿਲਮ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ 10 ਲੱਖ ਡਾਲਰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਟੀਆਰਐਸਐਸ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਗਾਣਿਆਂ ਅਤੇ ਸੰਵਾਦਾਂ ਨਾਲ ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ‘ਤੇ 30 ਮਿੰਟ ਦੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਫਿਲਮ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਲੰਮਾ ਕੌਣ ਸੀ।
ਸਿੱਦੀਪਤ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਗਾਜਵੇਲ ਵਿਖੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਆਗੂ ਚਕਾਲੀ ਇਲੰਮਾ ਦੇ ਬੁੱਤ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ। ਆਏਰਨ ਲੇਡੀ ਨੇ ਨਿਜ਼ਾਮ ਦੇ ਜੁਲਮਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਢਿਆ ਸੀ। “ਗਾਜਵੇਲ ਵਿਖੇ ਇਕ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਇਕ ਇਲੰਮਾ ਭਵਨ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।” ਰਾਜ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਬੁੱਤ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਹਰ ਸਾਲ ਉਹਨਾ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਨੂ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।